ديوار كوتاه خودروساز!

  تيري كه معلوم نيست به استناد تحقيق كدام مركز آمار و پژوهشي منتشر مي‌شود. انگار ديواري كوتاه‌تر از ديوار خودروسازان وجود ندارد كه مسئولان ترافيكي كشور بتوانند از آن آويزان شوند و بار مسئوليت تامين جان مردم را از شانه‌هاي‌شان سبك‌تر كنند!

در جاده یا خیابان، تصادف همیشه یک اتفاق معمولی به حساب می‌آید، رویدادی که جدا کردن آن از سفر به خصوص سفرهای برون شهری ممکن نیست.

كشور ایران با 38 كشته در 100 هزار نفر جمعیت یكی از پنج كشوري به حساب مي‌آيد كه آمار بالایي درخصوص مرگ ومیر ناشی از تصادفات جاده ای دنيا دارد.

در 20 سال گذشته نیم میلیون نفر از هموطنان ما در كشور به علت حوادث جاده‌ای جان باخته‌اند و این رقم دو برابر كل تعداد شهدای كشور در طول هشت سال دفاع مقدس برآورد شده است.

همچنین سالانه 700هزار نفر به علت تصادفات جاده‌ای در كشور مصدوم یا معلول می‌شوند. هزینه درمان مجروحان ناشی از حوادث جاده‌ای كشور بیش از 70 هزار میلیارد تومان در سال برآورد شده است.

این آمارها نشان از وخامت اوضاع در تصادفات جاده‌ای دارد و موجب می‌شود که ما نتوانیم به همین سادگی از کنار موضوعی مانند این بگذریم و به این نکته فکر نکنیم که مقصر اصلی تصادفات کشور کیست یا چیست؟

یکسویه‌نگری چاره کار نیست

در پاسخ به این سوال البته تاکنون مسئولان و کارشناسان مختلف، نظرات گوناگونی را ارائه داده‌اند که گاهي به شدت یک‌سویه بوده است در حالي كه درباره موضوع به اين مهمي، نمی‎توان نظرات یک‌جانبه و قطعی ارائه داد چراكه در یک تصادف، عوامل بسیاری دخیل هستند که تنها با مطالعه و نگاه شفاف می‌توان به آنها پی برد.

يكي از تازه‌ترين اظهارنظرهاي تك‌جانبه، سخنان اخير محمد احمدی‌ بافنده، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران بوده كه تنها خودروسازان داخلی را عامل حوادث رانندگی دانسته و گفته است: در حالی که اعلام می‌شود به دلیل بی‌دقتی رانندگان حوادث جاده‌ای شکل می‌گیرد به طور قاطع می‌گویم به دلیل بی‌دقتی خودروسازان است که این مشکلات ایجاد می‌شود، چراکه هنوز خودروهای ما مجهز به ترمز ای بی اس نیستند.

از سوی دیگر مرتضی طلایی رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران نیز در اظهار نظر دیگری انتقادات مسئولان نسبت به صنعت خودروسازی را تایید کرده و اظهار می‌کند:‌ این کارخانه‌ها خدمات مرگ ارائه می‌دهند اما بیان مجدد این گلایه‌ها تنها کام ما را تلخ می‌کند!

البته مديران شهري هيچ‌گاه اعلام نكردند كه با استناد به كدام كار پژوهشي و آماري، تا اين اندازه مطمئن هستند كه خودروهاي ايراني، مسبب حوادث جاده‌اي‌اند هرچندكه نقص فنی خودروها می‌تواند عامل تصادف موثر باشد، اما آیا واقعاً خودرو، تنها عامل تصادفات پرشمار جاده‌ای و درون شهری کشور است؟

عامل انسانی موثرترین دلیل تصادفات است

دكتر مهرداد تقی‌زاده، مشاور عالی حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران ضمن گفت‌وگو با پایگاه اطلاع رسانی شهرخبر، در باره اینکه از میان سه عامل انسان، خودو و جاده کدام‌یک در تصادفات موثرتر است عقیده دارد: در کشور ما عامل انسانی همیشهنقش اول را در تصادفات داشته است. این عامل به اندازه‌ای پررنگ است که همه چیز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی عامل انسانی را مجموعه‌ای از راننده، پلیس و عابران دانسته و می‌افزاید: هرکدام از افرادی که در جریان حمل و نقل حضور دارند، می‌توانند در ایجاد تصادف موثر باشند، مثلا پلیس است که می‎تواند نواقص جاده و حمل و نقل را شناسایی کرده و آنها را برطرف کند. از سوی دیگر نقش رانندگان در تصادف بسیار زیاد است زیرا اوست که باید تابع و مجری قوانین باشد تا شاهد تصادفات کمتری باشیم.

مشاور عالی حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران، البته نقش عوامل دیگر را نادیده نگرفته و اظهار می‌کند: جاده‎های خطرناک در کشور ما کم نیستند و عامل بسیاری از تصادفات نیز همین جاده‎‌ها هستند. اصولا ما به جاده‌ای خطرناک می‌گوییم که پیچ‌های خیلی تند داشته باشد یا نشیب و فرازهای آن خارج از کنترل شهروندان باشد. گاهی نیز جاده‎ها این دو عامل را توامان داراست که در این صورت بسیار می‌تواند خطرناک باشد.

تقی‌زاده با اشاره به اینکه تعریض ناقص جاده عامل بسیاری از تصادفات است می‌گوید: در بسیاری از جاده‌ها تعریض جاده در نقطه‌‌ای غیر قابل پیش بینی تمام می‌شود و افزایش حجم خودروها در ورود به بخش کم‌عرض‌تر جاده، تصادف‌های خسارت‎باری را به دنبال دارد.

وی نقص فنی خودروها را نیز نادیده نگرفته و اظهار می‌کند: البته همه می‌دانند که نقص در خودرو می‎تواند موجب بروز حادثه شود، اما درنهایت هر راننده‌ای با هر خودرویی هرچه قدر قدیمی، ناقص یا بی‌کیفیت باید بتواند به شکلی رانندگی کند که از بروز تصادف جلوگیری شود. مثلا در ساده‎‌ترین حالت، وقتی می‌داند ترمز خودرویش خیلی خوب نیست باید فاصله خود را با ماشین جلویی به اندازه‌ای که فرصت برای ترمز ناگهانی داشته باشد حفظ کند.

وقتی خودروی خوب خارجی واژگون می‌شود

وقتی از تولید خودروهای بی‎کیفیت در داخل از کشور صحبت می‎‌شود و تمام گناه به گردن خودروی داخلی می‎افتد، نگاهی به اخبار شاید خالی از لطف نباشد. اخباری که در آن خودروهای گران قیمت خارجی هستتند که به دلیل سرعت غیرمجاز یا عدم رعایت قوانین واژگون یا از جاده خارج شده‌اند.

نمونه معروف این تصادفات، حادثه‌ای است که اخيراً برای وزیر راه و شهرسازی اتفاق افتاد و در آن خودروی خارجی و ایربگ‌دار آقای وزیر هنگام سفر بازدید از پروژه مسکن مهر شهرستان فیروزکوه در جاده دماوند، به دلیل سرعت غیرمجاز دچار حادثه شده و او را راهی بیمارستان کرد.

در حادثه معروف دیگري نيز خودروی تویوتا پرادوی علی دایی در جاده کاشان واژگون شد. دلیل این سانحه هم عدم توجه به جلو اعلام شد.

این نمونه‎ها، پاسخ مسئولانی مانند احمدی بافنده یا طلایی را می‌طلبد تا توضیح دهند که چرا خودورهای خارجی كه با بهترين استانداردها و قطعات ساخته شده‌اند، دچار چنین حادثه‎هایی می‌شوند؟ مگر این اسب آهنی سوارکار ندارد؟ يا شاید خودبخود دچار حادثه می‌شود؟

جاده‌های مرگ کدامند؟

اما وقتی از جاده‎های مرگبار در کشور صحبت می‌کنیم، بد نیست بدانیم که این جاده‌ها کجا هستند. رئيس مركز فرماندهي كنترل پليس راهور ناجا خطرسازترين جاده‌هاي كشور را معرفي كرده است. سرهنگ محسن ميربهرسي در اين باره می‌گوید: جاده‌هاي پرخطر جاده‌هايي هستند كه خودروها از روبروي هم حركت مي‌كنند. از طرفی پرخطرترين جاده‌ها در 30كيلومتري شهرها قرار دارند به طوري كه 62درصد سوانح رانندگي در اين نقاط رخ مي‌دهد.

 وي جاده جیرفت-کرمان را به عنوان خطرسازترين جاده معرفي كرده و می‌افزاید: اين جاده به دليل حمل صيفي‌جات در آن و عبور و مرور كاميون و وانت، جاده خطرسازي است. همچنین جاده اصفهان-شیراز كه قبلاً رتبه اول در كشور از نظر تصادفات را داشت با تفكيك اين جاده در حال حاضر رتبه سوم را دارد.

همچنین سرهنگمحمدرضا مهماندار، فرمانده پليس راه كشور درباره علل بروز تصادف در کشور عنوان می‎کند: در وقوع تصافات جاده‌اي، نخستین نقش حادثه‌ساز را خطاي انساني بر عهده دارد.  

وی  با اشاره به اینکه براي رفع مشكل جاده‌هاي كشور، دو روش عمده پیشنهاد شده، می‌گوید: در حال حاضر كه براي اصلاح نقاط حادثه خيز جاده‌ها، بودجه و اعتبار كافي وجود ندارد، به عنوان يك راه كوتاه مدت، به طور موقت از علايم و تابلوهاي هشداردهنده استفاده کنیم تا دست كم راننده خطرات احتمالي پيش روي خود را بشناسد و سپس در يك فرآيند ميان مدت، تمام نقاط حادثه خيز جاده‌هاي ايران را در يك بازه پنج ساله اصلاح كنيم.

اجراي برنامه چهارم در هاله‌اي از ابهام

نواقص قانونی یا بی‌توجهی به مصوبات و طرح‌ها نیز در جای خود می‎تواند در افزایش تصادفات نقش داشته باشد. به عنوان مثال در برنامه چهارم توسعه براي کاهش تلفات جاده‌اي تدابير ويژه‌اي لحاظ شده که از آن جمله مي‌توان به استاندارد کردن جاده‌هاي کشور و حذف حدود 50 درصد از نقاط حادثه خيز در جاده‌ها اشاره کرد.

هرچند که اين برنامه‌ها و اصلاحيه‌ها هنوز در حد حرف و روي کاغذ مانده و اجرايي شدن آن زمان مشخصي ندارد و شايد به خوبي هم ندانيم که اجرا شدن آن به عهده کدام نهاد است و چرا تاکنون به تعويق افتاده ولي بايد مسوولان امر هرچه زودتر به فکر اجرايي کردن مفاد مربوط به کاهش تصادفات رانندگي برنامه چهارم توسعه باشند زيرا متوليان اصلي حفظ جان مردم در اين حوادث مسوولاني هستند که با بي‌توجهي به اين برنامه‌ها، خود جان هموطنان را به خطر مي‌اندازند.

و اما هزار و یک مشکل دیگر...

یکی از نکات قابل توجه و تامل در وقوع تصادفات رانندگی، میانگین سنی افرادی است که جان خود را در این قبیل حوادث از دست می‌دهند، به طوری که  در حال حاضر 40 درصد تلفات ناشی از تصادفات رانندگی در ایران، شامل گروه سنی 10 تا 35 سال می‌شود و متوسط سن قربانيان تصادفات رانندگی در ايران، کمتر از 32 سال است.

از طرفی کهنگی راه‎ها نیز خود مزید بر مشکلات جاده‎ها شده و می‎تواند خطرات بسیاری به دنبال داشته باشد. بیشتر اتوبان‌ها و جاده‌های پر ترافیک کشور نظیر جاده‌های شمال، قدمتي معادل چهار تا هفت دهه دارند ضمن اینکه بسیاری از آزادراه‌هاي موجود هم بسیاری از ویژگی های استاندارد یک آزاد راه را ندارند.

ظرفیت جاده‎ها با تعداد خودروها همخوانی ندارد

همچنین رضا نيلي، كارشناس ارشد حمل و نقل اما مشكلات زير ساختي را  در بروز خطاهاي انساني موثر مي‌داند و مي‌گويد: ناهمخواني ظرفيت جاده‌ها با تعداد خودروها نقش غير قابل كتماني در افزايش خطاهاي انساني دارد.

نيلي مي‌افزايد: اگر واقع بين باشيم در مي‌يابيم كه به علت ظرفيت كم جاده‌ها بسياري از رانندگان براي در امان ماندن از ترافيك بويژه در تعطيلات مجبورند ساعات طولاني رانندگي كنند، يا اينكه شب‌ها يا صبح زود به جاده بزنند كه همين موضوع خستگي مفرط و خواب آلودگي راننده و در نتيجه حوادث ترافيكي را در پي دارد.

تابناک