تکیه معاون الملک در استان کرمانشاه

تکیه معاون الملک یکی از بناهای به جای مانده از دوره قاجاریه در کرمانشاه می باشد که کاشی های منحصر به فردش آن را از دیگر تکایای شهر متمایز می کند . این بنا در بافت قدیم شهر ، در محله آبشوران قدیم و در خیابان شهید حـداد عادل واقع شـده است . که بـه دستور حسین خان ، معروف به معین الرعایا ساخته شده است . این بنا از سه قسمت تشکیل شده است : قسمت اول را حسینیه ، قسمت دوم را زینبیه و قسمت سوم را عباسیه می‌ نامند . مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پائین تر است به طوری که برای ورود به حسینیه باید از 17 پله بزرگ عبور کرد . در جنب پله های ورودی ، سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشی هایی با نقوش حضرت ابوالفضل (ع) تزئین شده است . حضرت ابوالفضل سوار بر اسب، شمشیر به کمر و پرچم در دست دارد . روی پرچم جمله " نصر من ا... و فتحا قریب " نوشته شده است . جلوی پای سوار نیز تصویر کودک خردسالی دیده می شود . مردم محل ، سوار را به حضرت ابوالفضل و تصویر کودک را به حضرت سکینه نسبت می دهند که از عموی خود عباس طلب آب کرده است . از این رو این مکان را محترم شمرده و در آنجا نذر می کنند ، شمع روشن کرده و طلب حاجت می کنند . سراسر نمای مدخل و سردر ورودی بنا نیز با کاشی های نفیس تزئین شده است . حسینیه در حقیقت صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشی کاری زیبا آراسته شده است . داخل طاق نماهای این بخش ، به وسیله تابلو های کاشی کاری شده پوشیده شده است . این تابلو ها ، صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی ، قمه زنی و هم چنین تصاویری از خلفا و سلاطین ایران ، بارگاه حضرت سلیمان را نشان می دهد . علاوه بر کاشی های با نقوش انسانی ، کاشی هایی نیز با نقوش هندسی زیبا به کار رفته است . به هنگام مرمت حسینیه ، آثاری از آئینه کاری و گچبری بر دیوارهای آن ظاهر گردید . چنین به نظر می رسد که بنای اولیه با گچبری و آئینه کاری تزئین بوده است . بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره های متعددی احاطه شده . غرفه های طبقه فوقانی ، محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری بوده . سقف بنا به صورت گنبدی دوپوش است که گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای گنبد فوقانی به صورت نمای فلزی می باشد . تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشی های زیبا شامل 18 تابلو از صحنه های غم انگیز کربلا ، نظیر آمدن زعفر جنی به خدمت امام حسین (ع) ، رزم حضرت علی اکبر (ع) ، رزم حضرت قاسم (ع) ، رزم حضرت ابالفضل (ع) صحنه هایی از قیام توابین ، خاکسپاری شهدای کربلا توسط قبیله بنی اسد ، صحنه ورود اهل بیت به مدینه ، مجلس مختار و بردن اهل بیت (ع) و امام سجاد (ع) به خرابه های شام و مجلس یزید است . در بالای قسمت دیواره گنبد ، هشت تابلو کاشی کاری شده وجود دارد . این تابلو ها عبارتنـد از صحنـه‌ ای از عروج پیامبـر (ص) و دیدن حضرت علی (ع) در معراج ، ضمـانت حضرت رضا (ع) از آهو ، قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم (ع) ، نبرد حضرت علی (ع) با سردار خیبریان ، باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط حضرت موسی (ع) و مکتب خانه فرزندان حضرت علی (ع) . در حاشیه پائین آن اشکال متعددی از سلاطین و پادشاهان اساطیری و تاریخی و همچنین مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی در اطراف بنا به چشم می خورد . خطاط این خطوط و اشعار در سقف دیوارهای زینبیه و حسینیه ، میرزا حسنخان خطاط کرمانشاهی بوده است . قبر مرحوم معاون الملک ، بانی تکیه که در سال 1327 ش درگذشته درون اتاق کوچکی در جنوب شرقی زینبیه قرار دارد. بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دو طبقه ای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است . دیوارهای عباسیه نیز با کاشی های رنگارنگی تزئین شده که بر روی آنها ، صحنه هایی از ورود حضرت یوسف به کنعان ، بارگاه حضرت سلیمان و تصاویری از آستان مقدس حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) دیده می شود . در این صحن نیز ، تصاویری از شخصیت های مذهبی ، ‌سیاسی و مهره هایی از رجال دوره قاجار کرمانشاه در این دوره ، از جمله حسنخان معاون الملک و آیت الله سید حسین حائری طباطبایی بر روی کاشی ها نقش بسته است .