ویژگی های رفتاری خاص قوم غیور لر

در گذشته عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان و ۱۰ ویژگی رفتاری ایرانیان که بین تمامی اقوام عمومیت داشت را بررسی کردیم و قرار بر این بود که ویژگی و  رفتارهی ویژه هر یک از اقوام ایرانی را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.

 یکی از مهمترین فعالیت های این قوم در سده اخیر شرکت پر اثر در انقلاب مشروطه بوده است.

همانطور که گفتیم قصد داریم پس از آشنایی کلی با سرگذشت و زبان لرها به سراغ ۳ ویژگی مهم و خاص آن ها رفته و با آن ها آشنا شویم.

اگر دوست دارید با لباس های سنتی لرها نیز آشنا شوید مطلب بی نظیر پوشاک سنتی مردمان لرستان | زیبایی در عین سادگی را از دست ندهید.

 نکته مهم : مطالب مربوط به سرگذشت تاریخی و زبان لرها از منابع معتبری که مربوط به پژوهش های علمی پژوهشگرانی همچون آن لمبتون، دکتر کیومرث فلاحی و . . . می باشند، گردآوری شده اند و هریک از نظریه ها و عقیده ها موافقان و مخالفانی دارد. کارناوال سعی کرده نظریه هایی، با دیدهای متفاوتی را به شما ارائه دهد و هیچ گونه جهت گیری و موافقت و یا مخالفتی با نظریه ها و عقاید ندارد.

تاریخچه و سرگذشت قوم لر

لر ها را می توان به دو بخش تقسیم کرد:

۱) لر کوچک

۲) لر بزرگ یا بختیاری ها

گروه و عشیره های لر کوچک در غرب رشته کوه زاگرس، در منطقه جنوبی تر از کردستان سکونت دارند. نکته قابل توجه این است که لرها تنها محدود به منطقه لرستان نیستند برای مثال ۳ شهر مهم لر نشین به نام های ملایر، تویسرکان و نهاوند در استان همدان قرار گرفته اند.

نام سرزمین لرستان پیش از اسلام “پهله ” بوده و پهله شامل بخش بزرگی از ایران زمین کهن بوده است که پیش از آن یونانیان آن را “زاگرس” نامیدند.  زاگرس سرزمینی بود که ماد و پهله را شامل می شد و ظاهر واژه زاگرس از واژه زاگرتی مادی الهام گرفته شده است. نام پهله پس از فتح ایران توسط عرب ها به جبل یا جبال تغییر پیدا کرد و لرستان امروزی جز ایالت های جبال ( کوهستان ) به حساب می آمد.

به طور کلی نظریه های مربوط به وجه نام گذاری لرها را می توان به ٣ دسته تقسیم کرد:  

١) برخی لرها را از نسل شخصی به نام لر می دانند.  

٢) برخی دیگر واژه لر را برگرفته از نام های ایرانی همچون لهراسب و غیره می دانند. 

٣) نظریه سوم عقیده دارد واژه لر متعلق به مکان مشخصی می باشد که این نظریه خود به ٣ بخش تقسیم می گردد: 

الف) لر محلی بوده در ولایت “مانرود” یا “مایرود” که جایگاه اولیه تبار لرها بوده است.
ب) واژه لر مخفف اللور است که آن هم نام شهری در شمال غربی دزفول واقع شده است.
ج) برخی دیگر کلمه لر را تحریف شده از واژه لیر و یالیر به معنی کوه های پوشیده از جنگل تعبیر کرده اند.  

به سختی می توان گفت که کدام یک از نظریه ها درست می باشد اما این ٣ نظریه بر اساس پژوهش های انجام شده توسط صاحب نظران مختلف می باشد.
برخی از جغرافیدان ها مانند ” ابن بلخی”، “حمدالله مستوفی ” و “مینورسکی”، لرها را از کردها می دانند. با این تفاوت که لرها بیشتر از کردها پیرو مذهب شیعه هستند و شماری از آن ها اهل حق هستند.

در مقابل نظریه های دیگر برخی از پژوهشگران عقیده دارند  لرها با دیگر نژاد ها همچون ترک و سامی کمابیش درآمیخته اند. ” ان.لمبتون ” پروفسور ایرانشناس مخالف عقیده قبل بوده و آن را رد می کند و می گوید:

” از آن جایی که یکی از معناهای واژه کرد، بیابانگرد و چادرنشین می باشد، بنابراین تاریخ نویسان و جغرافیدانان سده های نخست دوره های اسلامی، به همه گروه ها و دسته های صحرانشین و بیابانگرد، عنوان کلی «اکردا» می دادند و به این منظور نیست که لران شاخه ای از کردها باشند. ولی احتمال بستگی لرها به کردان به مراتب بیشتر از سایر نژاد هاست، زیرا نه فقط زبان لری با زبان کردی شباهت دارد بلکه از نظر قیافه هم لرها بیش تر ویژگی های نژادی مشترک با کردها را دارا هستند. “

برخی از مورخین و پژوهشگران نیز معتقدند که لرها از خالص ترین اقوام ایرانی می باشند.

کریم خان زند از تبار لرها، بنیانگذار زندیه

زبان

زبان ساکنان پهله، پهلوی یا فهلوی بوده است و امروز نیز سروده های بازمانده از گویش های ملی و ترانه های بومی غرب ایران را فهلویات می گویند.

به طور کلی آنچه امروز به عنوان گویش های لری، لکی و بروجردی رایج است بخشی از واژه های کهن زبان پارسی است که از جمله گویش های پهلوی به شمار می روند و در زمره لهجه های نزدیک به زبان های ایرانی به خصوص پهلوی اشکانی و ساسانی به شمار می آیند که به دلیل موقعیت جغرافیایی و محصور بودن این قوم در محل های سختی که عبور از آن جا دشوار بود از آمیختگی با زبان های ترکی و عربی محفوظ مانده است.

پراکندگی لرها

زیست بوم و پراکندگی

اکثریت لرهای ایران در لرستان و باقی آن ها در بخشی از ایلام، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و بخشی دیگر در استان فارس و بوشهر زندگی می کنند. در مناطق دیگری همچون کرمان نیر طایفه ها و تیره های پراکنده لر وجود دارد.

در قرن ششم، همان طور که ذکر کردیم این سرزمین به لر بزرگ و کوچک تقسیم شده بود که حکومت مستقلی داشت که لرستان امروز همان منطقه لر کوچک است. براساس یک تقسیم بندی عشایری، لرهای لرستان و ایلام ” لر کوچک “ و منطقه بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد و لرهای ممسنی فارس را ” لر بزرگ “ نام  نهاده اند.

آبشار بیشه در لرستان

سفر کارناوال به آبشار بیشه را از دست ندهید : آبشار بیشه لرستان | بر بلندای سرزمین غیور مردان ایران

ویژگی های رفتاری و روحیه لرها

در مطلب عوامل تاثیرگذار بر الگوهای رفتاری ایرانیان، 10 ویژگی مختص به ایرانیان را معرفی کردیم علاوه بر این ویژگی ها که در اقوام ایرانی عمومیت دارد، لرها ۳ ویژگی و روحیه ویژه دارند که آن ها را در ادامه خواهید خواند.

الف) سرسختی

اگر بخواهیم یک مثال قوی برای سرسختی لرها بزنیم می توانیم به دوران قاجار بازگردیم. در زمان حکومت مظفرالدین شاه تا اوایل سال ۱۳۰۰ هجری شمسی، دولت مرکزی نفوذی در لرستان نداشت و حتی ماموری به این منطقه فرستاده نمی شد! لرها هیچگاه زیر بار زور نرفته اند و همیشه در مقابل زورگویی و دشمنان با تمام قدرت به نبرد پرداخته اند.

دولت هنگامی که قصد داشت حاکمی را برای خوزستان بفرستد مجبور بود از مسیر و راه بغداد و بصره این کار را انجام دهد!

تا آن تاریخ مردم لرستان شهرنشین نبودند و مردمی که با شرایط بسیار سختی زیر آفتاب سوزان و سرماهای سخت زندگی می کردند و هرچندگاهی با حوادث طبیعی و غیر طبیعی روبرو بودند، سرسخت، شجاع و نترس بار می آمدند..

فراموش نکنید که این سرسختی با دیگر ویژگی ها و صفات ایرانیان همچون مهمان نوازی، راستگویی و وفای به عهد همراه بوده است.

لرها به حفط جان و مال و ناموس شان به شدت پایبند بوده و از دوران های قدیم به نگهداری اسلحه علاقه مند بودند.

هر مرد لر سعی می کرد که تفنگ یا شمشیر یا دست کم کاردی را تهیه کند تا در برابر هر دشمنی چه انسان چه حیوانات از خود دفاع کند و اگر توانایی نگهداری اسب داشت پس از اسلحه استفاده از مرکب برایشان بسیار اهمیت داشت.

در نتیجه تیراندازی و اسب سواری که ریشه در تاریخ ایران دارد در میان این قوم ارزش بسیاری زیادی داشت. 

ب) شهامت زنان

در تمامی مناطق عشیره نشین زنان نه تنها همانند مردها کار می کردند بلکه در مواردی نیز فراتر از مردها ظاهر می شدند. کارهای روزانه آن ها شیردوشی، تهیه خوراک، پخت نان و موارد دیگر را شامل می شد. زنان لر به هنگام کوچ ها شهامت و شجاعت زیادی از خود نشان می دادند عبور از کوه های پر از برف، رودخانه های پر آب و خروشان، بستن گهواره کودکان به خود و . . .تا چند دهه پیش امری عادی به شمار می رفت و با تمام این سختی ها زنان لر هیچگاه در زندگی روزمره خود بیکار نمی ماندند و بیکارترین زمان ها برایشان پشم ریسی بوده است.

سپهبد امیر احمدی ( نخستین سپهبد در حکومت رضاشاه ) در خاطرات خود از شجاعت و بی باکی زنان لر اینگونه یاد می کند:

” جسارت بی نظیر و بی اعتنایی غیر قابل تصوری که لرها در مقابل خطر و مرگ از خود نشان می دادند موجب حیرت نظامیان شده بود، حتی زنان لرهم ابدا باکی از گلوله و مرگ نداشتند.”

او در ادامه نوشته هایش از سیاه چادر فقیرانه ای که توجه اش را جلب کرده بود می گوید:

” در آن یک پیرزن و یک زن جوان با بچه اش آرام و خونسرد نشسته و در زیر گلوله های شرابنل و مسلس بدون تشویش خاطر مشغول کار معمولی خود بودند. “

سپهبد امیر احمدی در لباس سنتی لرها (نخستین سپهبد در حکومت رضاشاه)

ج) سادگی و بی پیرایگی

از دیگر صفات بارزی که به لرها نسبت داده می شود سادگی و بی پیرایگی آن هاست. لرها به دلیل زندگی طبیی از پیچیدگی های مردم شهرهای بزرگ دور بودند به همین دلیل زود اعتماد می کنند و بی شیله و پیله اند. هیجان و احساسات خود را به آسانی بروز می دهند در عین حال خوی افراط و تفریط نیز بین آن ها به چشم می خورد که می تواند علت و ریشه آن را در حالت های ایلی و عشیره ای دانست. 

مشاهیر لر

با چند تن از افتخارآفرینان و مشاهیر تبار لر در زمینه های مختلف (روحانیت، جامعه پزشکان، سینما، ورزش، موسیقی، افراد نظامی) از گذشته تا زمان معاصر آشنا خواهیم شد.

۱) بی بی مریم : سردار و مبارز بزرگ از مبارزان عصر مشروطه

۲) محسن رضایی : سیاستمدار و فرمانده نظامی

۳) سید حسین طباطبایی بروجردی : آیت الله و مرجع تقلید شیعیان

۴) نواب نصیرشلال : وزنه بردار و دارنده مدال نقره المپیک ۲۰۱۲ لندن

۵) مهرداد اوستا : نویسنده و شاعر

۶) مسعود رایگان : هنرپیشه سینما

۷) شهید محمد بروجردی : یکی از فرمانده سپاه پاسداران در جنگ با عراق 

۸) علی ملک‌حسینی : پزشک و پدر پیوند کبد در ایران

۹) حسین پناهی : شاعر، نویسنده و بازیگر

۱۰) یاسر بختیاری : خواننده سبک رپ

۱۱) علیمردان خان ملقب به شیرعلی مردان : مبارزه مسلحانه با ارتش رضاشاه

۱۲) نصرالله کسیرئیان : عکاس برجسته و مشهور

۱۳) فایز دشتی : شاعر

۱۴) مهرداد اوستا : شاعر و نویسنده

۱۵) رییس علی دلواری : سلحشور و جنگاور در زمان اشغال ایران توسط بریتانیا

۱۶) کریم خان زند : بنیانگذار زندیه

اسامی بسیار زیادی از افراد لر مشهور وجود دارد که کارناوال تعدادی از آن ها را به صورت تصادفی انتخاب کرده است.

بی بی مریم

نواب نصیر شلال

حسین پناهی